'Bilingue': Façamos o ponto.

Façamos o ponto. Onde é que nos encontramos?

 
O Gótico matou o Românico, a fotografia matou os Pré-Rafaelitas, os Séculos Escuros mataram o Galaico-Português, o Fukuyama matou a História, o 11 de Setembro matou a ironia... E com quem é que se pode contar daqui para diante? Nietzsche matou Deus, o Benjamin matou-se, os russos mataram a Laika, um touro matou o Manolete, o álcool matou o Eusébio... O Foucault morreu em 84, o Lyotard morreu em 88, o Derrida morreu em 2004, o Baudrillard morreu em 2007... O Shia LaBeouf já não é famoso e para cúmulo foi violado dentro de um museu. E agora já ninguém quer ser artista e nós não sabemos se somos anti-arte ou anti-anti-arte, até porque a anti-arte já morreu e contra os mortos não há nada a fazer. 

Façamos então o ponto. Afastemos o nevoeiro da ironia com ajuda do real. Onde está ele? O que sobrou depois da destruição?

Ás veces, o motor que impulsa a achegarse ao Salón Teatro de Santiago é a representación de obras que son froito de proxectos innovadores, coma no caso de Bilingue. Esta é a peza inaugural do Proxecto NÓS Territorio (Es)Cénico Portugal Galicia, que parte do texto de José Maria Vieira Mendes e conta coa dirección de Pedro Zegre Penim, e na que interveñen alumnos de tres escolas de teatro de cidades lusas e galegas: Lisboa, Porto e Vigo.

Se hai algo no que fai fincapé Bilingue é en "fazer o ponto", en pararse a pensar e avaliar a situación; ao mesmo tempo, créase esa distinción entre o pasado e o contemporáneo, a diferenza entre o común e o transgresor. É por iso polo que os distintos personaxes reflexionan sobre a súa identidade, debullando os momentos pouco a pouco para acabar amosando a miúdo unha actitude existencialista. Estas reflexións van da man dun continuo desexo por parte dos protagonistas de contar "a súa historia", de xeito que o escenario pasa a ser un caixón de xastre que acumula as esfiañadas historias que se tratan de narrar; por isto, ao final soamente nos atopamos con remendos do pasado dos personaxes, identidades difuminadas, e preguntas reiterativas: quen son eu? Ti es eu? Eu son ti? Cal é a resposta correcta? A maneira na que os personaxes se miran, se escoitan e se levan a contraria, así como os diálogos unidireccionais co público non fan máis ca acentuar e dar máis xogo a esas dúbidas que se plantexan na procura da identidade e a historia de cada un.

Indo máis alá do texto e a intencionalidade da peza, o espazo dramático é do máis inusual e distintivo. Sobre o escenario atopámonos con elementos de diferente índole, dende sofás ata unha bóla de discoteca con forma de coello (responsable duns efectos de luz do máis chamativos cara ao final da obra), incluíndo tamén instrumentos musicais e unha gran diana con espirais vermellas e brancas con coitelos cravados, que xira de cando en vez ao que algún dos personaxes a empurra. Porén, o que máis chama a atención é esa especie de saliña anexa, separada cunhas cortinas transparentes, que contrasta sobre todo debido á súa brancura fronte ás cores cálidas que ocupan o resto do escenario. Nese espazo, vemos que os personaxes agardan o seu momento de intervención coma se dunha sala de espera se tratase; non obstante, nalgúns momentos podemos apreciar mediante un televisor colocado no espazo principal que tamén empregan o lugar inmaculado para enviar mensaxes (musicais ou visuais) ao outro lado da cortina.

O vestiario empregado é outro dos puntos salientables da peza; indumentarias do máis variadas que non pasan desapercibidas. Este, xunto coa dispar utilería, os efectos de luces e o acompañamento musical (cabe resaltar a interpretación de Ailén e a súa obsesión pola "música de ambiente" con diferentes instrumentos) fai que o espectáculo se desenvolva nunha atmósfera dinámica, incluso me atrevería a dicir circense. Pode ser que, entre tanto efecto sonoro e visual, por veces se perda a esencia do texto, de xeito que o público o pase por alto e se centre máis nos constantes estímulos sobre o escenario e na saliña anexa. 

Ademais, Bilingue é sobre todo interesante como un escaparate para apreciar o talento co que nos podemos atopar nas escolas artísticas, neste caso a ESAD (Escola Superior de Arte Dramático) en Galicia, e a ESMAE (Escola Superior de Música, Artes e Espetáculo) e a ESCT (Escola Superior de Cinema e Teatro) no país veciño. Atopámonos cun elenco de actores e actrices xoves que sen dúbida darán moito que falar nos anos vindeiros dos dous lados da fronteira.